Na granici dva carstva - Banatska vojna krajina (1764−1872)

U utorak, 23. decembra 2014. godine u 13 sati otvara se izložba "Na granici dva carstva - Banatska vojna krajina (1764−1872)" autorke Veselinke Marković, muzejske savetnice - istoričarke.

Kao pogranični vojnoodbrambeni sistem, Vojna krajina je vekovima imala značajnu ulogu u odbrani Habzburške monarhije od Osmanskog carstva. Svoje teritorijalne okvire menjala je tokom vremena, a posebno su značajne bile reforme sprovedene sredinom XVIII veka, kada je započeto i organizovanje Banatske vojne granice.

U periodu 1764–1774. godine carica Marija Terezija (1740–1780) duž Tise i Dunava obrazovala je Banatsku vojnu granicu, koja je bila organizovana u tri puka: Srpsko-banatski, Nemačko-banatski i Vlaško-banatski puk. Dvorski ratni savet je 1774. godine doneo odluku da se Vlaški bataljon spoji sa Ilirskom regimentom, te je ta nova regimenta nazvana Vlaško-ilirska regimenta.

Početkom XIX veka kordon banatskih regimenti protezao se duž Dunava –od Pančeva do Oršave. Oko 1820. godine započeta je reorganizacija Banatske granice. Tada su formirane dve odeljenske brigade – u Pančevu i Karansebešu. Pančevačkoj brigadi bio je podređen komunitet Pančevo i Nemačko-banatska regimenta, a brigadi u Karansebešu komunitet Bela Crkva i Vlaško-ilirska regimenta. Kasnije, tj. 1838. godine, od graničnih delova obeju regimenti stvoren je Ilirsko-banatski bataljon sa sedištem u Beloj Crkvi. On je 1845. prerastao u regimentu pod nazivom Ilirsko-banatska graničarska regimenta, a tada je i Vlaško-ilirska regimenta promenila naziv u Vlaško-banatsku regimentu, čija je teritorija izlazila izvan okvira našeg današnjeg Banata.

Banatski graničari su čitav jedan vek, odnosno sve do ukidanja Banatske vojne krajine 1872. godine čuvali sanitetski kordon, ratovali širom Evrope, održavali veze sa svojim sunarodnicima u Turskoj, imali značajnu ulogu u Revoluciji 1848/49, štitili srpske privilegije u okviru Habzburške monarhije i borili se s močvarama i peščarama Banata.