Pred kraj aprila 2021. godine, na Dunavskom keju kod Univerziteta u Novom Sadu, visoko u krošnjama krtih stabala topola, starih koliko i autori, stoje načičkane „zelene kugle“ koje pojedine prolaznike umeju da prevare podsećajući ih na ptičja gnezda. Radi se o zimzelenoj biljci, u narodu poznatoj pod imenima: imela, mela, lepak, tičji lim, dok se u stručnoj literaturi koristi njen latinski naziv Viscum album L. Raste u obliku grmića koji može da budu velik i do 100 cm. Ima duguljaste, žuto-zelene, kožaste listove. Imela cveta krajem zime, odnosno početkom proleća, od februara do aprila. Tada se na ženskoj biljci pojavljuju neupadljivi bledožuti ili zeleni cvetovi. Plodovi su bele, okruglaste, sočne bobice, veličine graška. Dozrevaju zimi. Veoma su lepljive, kako bi se lakše zalepile za koru stabla. Viscum na latinskom znači „lepak za ptice“. Slovenski nazivi za imelu vode poreklo od praslovenskog naziva „omela“, čije je jedno od mogućih značenja „hvatajuća“. Iz imelinih plodova i kore stari Sloveni spravljali su lepak za hvatanje ptica.

Načičkana „gnezda“ imele na starim stablima topole krajem aprila.

Na razvoj kartografije u Srbiji uticali su brojni istorijski, ekonomski i politički uslovi. Pre 19. veka Srbija je u geografskom pogledu bila gotovo nepoznata zemlja, a znanja o njoj su bila mala, nepotpuna, nepouzdana i pogrešna. Oskudni geografski i kartografski podaci o srpskim zemljama, krajem 18. veka, mogli su se naći samo u spisima srpskih crkvenih velikodostojnika. Jovan Rajić je uz svoju čuvenu Istoriju priložio dve karte: kartu Skitije, kao pradomovine Slovena i kartu Panonije i Ilirika. Srbi su tada po prvi put imali priliku da vide karte zemalja na čijim prostorima su nekada živeli i gde su se stalno naselili. Osim njega Zaharije Orfelin je karte pravio na osnovu ruskih i nemačkih izvora. On se ujedno smatra najznačajnijim kartografom i osnivačem srpske kartografije.

U kriznim momentima Prvog srpskog ustanka (1804–1813) stanovništvo je bežalo na neutralnu, austrijsku stranu. Bilo je više izbegličkih talasa: 1804, 1806, 1809. i 1813. godine. Iako se posle poboljšanja prilika veći deo izbeglica vraćao u Srbiju, ipak je jedan njihov deo, ostajao na područjima severno od Save i Dunava, naročito u gradovima: Zemunu, Pančevu, Mitrovici, Karlovcima i Novom Sadu.

Panorama Zemuna, početak 19. veka

 
Sportski list

O raznovrsnosti sportskih događaja na slobodnoj teritoriji u Sremu svedoči i činjenica da je veliki broj omladinskih listova imao sportske rubrike i izveštaje. U Muzeju Vojvodine nalazi se jedini sačuvani primerak jedinog specijalizovanog partizanskog sportskog lista sa teritorije Vojvodine iz vremena okupacije. Pod nazivom Sportski list, pojavio se 1944. godine. Izdavao ga je sreski odbor Ujedinjenog saveza antifašističke omladine za Staru Pazovu, a štampan je na šapirografu. Tekstovi u listu govore o sportu, u oslobođenim delovima staropazovačkog sreza tokom proleća i leta 1944, donose izveštaj sa utakmica sreskog fudbalskog prvenstva i sa jednog atletskog takmičenja. Iz izveštaja saznajemo da su sportisti na dresovima nosili trobojku i crvenu petokraku zvezdu. Na naslovoj strani je crtež fudbalske utakmice, a na poslednjoj karikatura centarfora „Vojvodine“, „Mileta“ iz Belegiša.

Fudbalski tim Šeste vojvođanske brigade u Grgurevcima, 1944. godina

Mnogi pripadnici pokreta otpora u Vojvodini su pre početka Drugog svetskog rata bili aktivni u raznim sportskim društvima, fudbalskim klubovima, bokserskim, sokolskim i drugim udruženjima. Među vojvođanskim partizanima su bili i brojni proslavljeni sportisti, kao što su državni rekorder i balkanski prvak u troskoku Jovan Mikić Spartak (poginuo prilikom oslobađanja Subotice 1944), državni prvak u skoku u dalj Jan Bulik (ubijen u logoru Mauthauzen 1942) ili reprezentativac u fudbalu Franjo Giler. Giler je uživao ugled jednog od najboljih jugoslovenskih fudbalera, a kada je otpočeo rat, on odbija da bude mobilisan u SS Princ Eugen diviziju, sa obrazloženjem da ne želi da učini ništa nažao narodu s kojim je odrastao i kojeg je voleo. Pokušao je da se priključi partizanima u Sremu, ali je uhvaćen i streljan u Vršcu 1943. godine. Od sportistkinja partizanki, Mila Matejić iz Vršca je bila prva žena na ovim prostorima koja se bavila aero-jedriličarstvom, a ostala je upamćena po prkosu pokazanom prilikom izvršenja smrtne kazne u Pančevu 1942, kada je odgurnula dželata i sama sebi stavila omču oko vrata.

Sava Halugin, Mihajlo Pupin Idvorski (Foto: Milica Đukić, 2021)

Jedan od najznačajnijih srpskih i jugoslovenskih skulptora akademik Sava Halugin poklonio je Muzeju Vojvodine, odnosno njegovom odeljenju – Muzeju Prisajedinjenja 1918, skulpturu proslavljenog svetskog naučnika i profesora na Kolumbija univerzitetu (SAD), srpskog rodoljuba i filantropa Mihajla Pupina Idvorskog (Idvor, Banat 8. oktobar 1854 – Njujork 15. mart 1935).